سامانه های بومی و سنتی استحصال آب باران در بلوچستان ایران

نویسندگان

  • حبیب الله خوبفکر برآبادی سازمان تحقیقات، آمزش و ترویج کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی بلوچستان،سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی،تهران ،ایران
  • حمید حسینی مرندی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس،سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی،تهران ،ایران
  • محمود عرب خدری پژوهشکده تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری،سازمان تحقیقات،آموزش و ترویج کشاورزی،تهران ،ایران
چکیده مقاله:

ساکنان ‌منطقه بلوچستان از گذشته های دور با روش‌های ساده، آب باران و سیلاب را مهار و استفاده کرده‌‌ واز اینرو صاحب تجربه و دانش بومی ارزشمندی در این خصوص هستند. آنها درهمه مناطق اعم از کوه پایه ها ، دامنه ها، تپه ماهورها، و دره ها در دهانه خروجی آبراهه ها با ایجاد سامانه های ساده خاکی، سنگی و سنگی خاکی، سیلاب را مهار و با ایجاد زمین کشاورزی و کشت سیلابی به احداث نخلستان و کشتزار پرداخته و بخشی از معیشت شان را تامین میکنند. این روشها انواع مختلفی داشته که بعضا متروک و رها شده و برخی موجود و در زمان بارندگی فعال و عمل می نمایند. نظر به اهمیت این موضوع ، بر آنیم تا با هدف شناخت نظامند این سامانه های فعال به بیان دو نمونه از آنها بنام "خوشاب" و "دربند" بپردازیم. سامانه "خوشاب" در حاشیه‌ی رودخانه‌ها، دشت‌های دامنه‌ای و در میان تپه ماهورها احداث و اجزاء آن شامل: دیواره‌ی سنگی یا خاکی، کف‌بند، نهرسیلاب‌رسان، دروازه‌ی سیلاب‌گیر، سر‌ریز، دریچه‌ی تخلیه و زمین‌کشاورزی می باشد که همگی‌ با دست و دانش بومی مردم ساخته شده‌اند. مساحت آنها از 4 /0 تا 5/2 هکتار متفاوت هستند. سامانه «دربند»خاص دره های مناطق کوهستانی با هدف، ایجاد خاک و نخلستان دیم است. اجزاء آن‌‌ شامل زمین، بند سنگی و سر‌ریزند که با دست و دانش بومی مردم بنیان شده‌اند. مساحتی از 500 مترمربع تا 5/ 0 هکتاردارند. این سامانه ها علاوه بر تأمین معاش روستاییان و عشایر، نقش مهمی در کنترل سیلاب، نگهداشت رسوب، حفاظت خاک، توسعه‌ی منابع‌آب،و ماندگاری ساکنین خاصه عشایر بلوچستان، دارند. این همه، بخشی از تحقیقی است که با هدف شناسایی و ارزیابی روش‌های مختلف سنتی بهره‌برداری از سیلاب در ‌بلوچستان با استفاده از روش‌های میدانی حاصل شده است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تعیین مشخصه های فنی سامانه های استحصال و جمع آوری آب باران برای بادام دیم

به منظور افزایش بهره وری بارش، کاهش سهم مصارف غیرمفید بارش و ایجاد باغ بادام از طریق سامانه های مختلف استحصال و جمع آوری آب باران در حوضه های کوچک (mcwh)، این پژوهش از سال 1379 به مدت 6 سال در استان آذربایجان شرقی، شهرستان اسکو – منطقه یال ایلخچی و در دیمزارهای کشاورزان به اجرا درآمد. تیمارهای مورد مطالعه شامل آرایش سامانه های مختلف استحصال و جمع آوری آب باران (شکل و مساحت)، مدیریت سطوح رواناب ...

متن کامل

ارزیابی تاثیر سازه‌های سنتی استحصال آب باران در بهبود شرایط خاک (مطالعه موردی بندسارهای جنوب سبزوار)

کمبود آب در مناطق خشک و نیمه خشک منجر به ابداع روش­هایی جهت استحصال سیلاب توسط بومیان و کشاورزان این مناطق شده است که بندسار نمونه­ای از این روش­ها در استان­های خراسان رضوی و جنوبی می‌باشد. در این تحقیق اثر استحصال سیلاب در بندسارها بر روی میزان مواد آلی و بافت خاک مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور در منطقه مورد مطالعه 5 منطقه دارای بندسار در نظر گرفته شده است. در هر یک از محل‌های منتخب سه ...

متن کامل

طراحی و تدوین استراتژی توسعه ورزش های بومی سنتی بلوچستان

هدف: هدف از انجام تحقیق حاضر طراحی و تدوین استراتژی توسعه ورزش های بومی سنتی بلوچستان بود. روش­شناسی: جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه ورزشکاران، خبرگان، داوران، مربیان، مدیران و کارشناسان ورزش های بومی سنتی بلوچستان بود. حجم نمونه آماری (370 نفر ) بود که با استفاده از جدول مورگان محاسبه شد و نحوه انتخاب نمونه ها به صورت طبقه ای تصادفی بود و با استفاده از آزمون کلموگروف اسمیرنوف (7/3 = Z) مشخص ...

متن کامل

بهبود بهره وری آب کاربردی در زراعت جو با بکارگیری سامانه استحصال و جمع آوری آب باران و آبیاری محدود

کمبود بارش و به دنبال آن کمبود آب یکی از مهمترین مشکلات مناطق خشک و نیمه خشک است. توسعه سیستم‎های جمع آوری آب باران می تواند در افزایش سطح کشت نیمه آبی و کاهش کمبود آب کمک موثری نماید. به منظور تعیین تأثیر سیستم‎های جمع‎آوری آب باران و آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه جو زمستانه (رقم آبیدر) آزمایش مزرعه ای در سال های زراعی 90-91 و 91-92 در منطقه ای نیمه خشک در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ...

استحصال آب باران برای صرفه جویی مصرف آب در کشاورزی (مطالعه موردی: دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند)

کمبود آب شیرین در بعضی مناطق بحرانی جدی است. یکی از روش‌های کاهش اتکاء به منابع آب معمول، جمع‌‌‌آوری آب باران است. این مقاله به تحقیقی در خصوص روش‌های امکان‌سنجی اجرای سامانه جمع‌آوری آب باران از ‌بام ساختمان‌های دانشکده  علوم کشاورزی و منابع طبیعی بیرجند می‌پردازد. نتایج محاسبه بیلان آبی نشان داد که جمع‌آوری آب باران تا حدودی حتی در ماه‌های خشک میزان تکیه بر استخراج آب‌های زیرزمینی را کاهش می‌...

متن کامل

بررسی امکان استحصال و بهره‌برداری از آب باران به منظور آبیاری در گلخانه‌های استان خراسان رضوی

چکیده  استقرار ایران بر روی کمربند خشکی جهان، افزایش روزافزون جمعیت و نیاز به منابع آبی جدید، ضرورت بهره‌برداری و استفاده هر چه بهتر از کلیه آب­های قابل استفاده اعم از منابع زیرزمینی، منابع سطحی و رواناب­های حاصل از بارندگی را آشکار می‌سازد. کارآیی و نقش موثر استفاده از سطوح آبگیر باران در آبیاری تکمیلی، در گذشته توسط اساتید مختلفی بررسی شده و مورد تائید قرار گرفته است لذا در این مقاله با ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 6  شماره 12

صفحات  239- 272

تاریخ انتشار 2020-02-20

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023